Τέλος, τρίτος και καθοριστικός παράγοντας που συμβάλλει καίρια στην παραγωγή, είναι ο μελισσοκόμος. Σε μία καλή χρονιά, θα βγάλει μέλι και ο αδαής μελισσοκόμος. Όμως ο πεπειραμένος μελισσοκόμος,θα κάνει την διαφορά σε μία κακή χρονιά, σημειώνοντας μία τουλάχιστον μέτρια παραγωγή.
Το μέλημα του μελισσοκόμου εν γένει, έγκειται στο σύστημα εκτροφής που ακολουθεί και στις τεχνικές ανάπτυξης των μελισσοσμηνών, στην εφαρμογή των θεραπειών που απαιτούνται στους κατάλληλους χρόνους ώστε να εξασφαλιστεί η καλή υγεία των μελισσών, οι καίριες μεταφορές των μελισσοσμηνών διαδοχικά μέσα στη χρονιά, άλλοτε γιά συλλογή μελιού και άλλοτε γιά την ανάπτυξή τους, η επιλογή κατάλληλου τόπου και χρόνου γιά σχηματισμό και ανάπτυξη νέων μελισσοσμηνών με καινούριες βασίλισσες, αλλά και η αντικατάσταση των γερασμένων – παλαιών βασιλισσών.
Οι τρόποι που μπορεί κανείς να ασκήσει την μελισσοκομία είναι πολλοί και έχουν να κάνουν με την αντίληψη και την πείρα που αποκτάται από την συσωρευμένη πράξη και γνώση του εκάστοτε μελισσοκόμου, από την προτίμηση ράτσας βασιλισσών, αλλά και από την επιλογή συγκεκριμένων ανθοφοριών που θα θελήσει να ακολουθήσει διαδοχικά μέσα στη χρονιά.
Οι ανθοφορίες στον Ελλαδικό χώρο, διαρκούν από εναν έως ενάμυσι μήνα.
Καλείται λοιπόν κανείς να καταστρώσει πριν την έναρξη της νέας χρονιάς έναν πολύ προσεκτικό σχεδιασμό, με συγκεκριμένους στόχους,
που να περιλαμβάνει επιγραμματικά τα εξής βασικότερα σημεία:
1) Διαχείμαση των μελισσιών σε μαλακό – ήπιο τόπο, προσήλιο, νότιου προσανατολισμού, προστατευμένον από τους ανέμους και απαλλαγμένου
από υγρασίες, που να προϋποθέτει αν γίνεται και πρώιμη ανάπτυξη των μελισσιών νωρίς την άνοιξη.
2) Εφαρμογή θεραπείας κατά το διάστημα αυτό, (η σημαντικότερη της χρονιάς) ώστε τα μελίσσια να ξεκινήσουν υγιέστατα τη νέα σεζόν.
Οι κυριότερες ασθένειες των μελισσών με φθίνουσα σειρά είναι: βαρροϊκή ακαρίαση, αμερικάνικη σηψιγονία, νοζεμίαση,
ασκοσφαίρωση, ευρωπαϊκή σηψιγονία, παράλυση, δυσεντερία, τραχειακή ακαρίαση κ.α.
3) Συντήρηση, επισκευή και προετοιμασία όλου του μελισσοκομικού υλικού κατά την ίδια περίοδο.
4) Πλήρη και κατά το μέγιστο ανάπτυξη των μελισσοσμηνών, την περίοδο της άνοιξης, που αποσκοπεί πολλαπλά σε:
α) Συλλογή μελιού από πρώιμες ανθοφορίες – μελιτοφορίες όπως: ερείκη, κούμαρο, πορτοκάλι, πεύκο κ.α. λουλούδια της άνοιξης, (το Μαγιάτικο που λέμε),
β1) Ανάπτυξη και εξισορρόπηση των μελισσοσμηνών: χορηγώντας πληθυσμούς από τα δυνατά μελίσσια στα αδύνατα και συνενώνοντας μικρά μελίσσια με μέτρια.
β2) Παραγωγή νέων βασιλισσών γιά σχηματισμό νέων μικρών μελισσιών (παραφυάδων) προς ανάπτυξη. Αυτά μέλλει να είναι τα παραγωγικά μελίσσια της επόμενης χρονιάς,
που πιθανόν θα πρωτοδώσουν μέλι το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. είτε θα συνενωθούν με ένα παραγωγικό παλαιό μελίσσι ώστε να αντικατασταθεί η παλαιά –
γερασμένη μάνα του και να σχηματιστεί ένα πολύ δυνατό - εύρωστο μελίσσι γιά υψηλή μελοπαραγωγή την ίδια χρονιά.
γ) Συλλογή γύρης η οποία είναι άφθονη κατά την περίοδο Μαρτίου – Απριλίου – Μαΐου.
δ) Παραγωγή βασιλικού πολτού κατά την ίδια περίοδο, μιάς και βασική προϋπόθεση γιά κάτι τέτοιο είναι η αφθονία γύρης.
ε) Συλλογή πρόπολης με τη χρήση ειδικής σίτας πρόπολης από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο.
στ) Σχολαστικές και επίμονες επιθεωρήσεις των μελισσιών ανά εβδομάδα με παρεμβάσεις και χειρισμούς με στόχο την καλύτερη
δυνατή ανάπτυξή τους και την διατήρηση της υγείας τους.
ζ) Πρόληψη και καταστολή της σμηνουργίας κατά τους ίδιους μήνες της άνοιξης και αναλόγως της χρονιάς.
Τι είναι όμως σμηνουργία? Είναι ο φυσικός τρόπος πολλαπλασιασμού της μέλισσας και συμβαίνει κατά την άνοιξη, όταν η ανθοφορία
είναι ορμητική, λόγω των βροχοπτώσεων που προηγήθηκαν και των αυξημένων θερμοκρασιών που επικρατούν. Σε τέτοιες συνθήκες,
το μελίσσι συλλέγει άφθονες τροφές (μέλι-γύρη) και η μάνα του γεννά άφθονα αυγά- εκκολαπτώμενες μέλισσες (1500 ημερησίως),
οπότε σύντομα φτάνει το σημείο του κορεσμού, όπου ξεχειλίζει από πληθυσμούς και τροφές, συμπεριλαμβανομένου των κηφήνων που
είναι τα όργανα αναπαραγωγής. Βάσει ενστίκτου, τη στιγμή αυτή, αρχίζει να εκτρέφει πολυάριθμες νέες βασίλισσες, οι
οποίες όταν εκκολαφθούν αποχωρούν της κυψέλης με μέρος του σμήνους σχηματίζοντας νέες αποικίες. Σε χρονιές έντονης σμηνουργίας
η δουλειά του μελισσοκόμου διπλασιάζεται.
η) Παράλληλα και κατά την ίδια περίοδο, καθώς το μελίσσι αναπτύσεται και προστίθονται κηρήθρες στην κυψέλη,
θα πρέπει ο μελισσοκόμος να φροντίσει ώστε να χτιστούν νέες κηρήθρες. Είναι φυσική ανάγκη της μέλισσας να χτίσει
(αυτό το φρέσκο λευκοκίτρινο κερί). Η διαδικασία του χτισίματος, αποτελεί τον κύριο μηχανισμό εξυγίανσης του μελισσοσμήνους,
καθότι οι όποιες εξωτερικές μολύνσεις αλλά και τα παθογόνα του ίδιου του μελισσιού, επικάθονται στο παληό κερί,
το οποίο είναι άκρως πτητικό. Ως εκ τούτου, κάθε χρόνο, θα πρέπει ο μελισσοκόμος να λιώνει-αποσύρει το 1/3 από τις παλαιότερες μαύρες
κηρήθρες και να τις αντικαθιστά με φρεσκοκτισμένες.
θ) Μέσα προς τέλη Μαΐου και αναλόγως τις επιδιώξεις γιά συλλογή περισσότερων ποικιλιών μελιού από τις κεντρικές
όπως λέγονται ανθοφορίες όπως: θυμάρι, έλατο, βελανιδιά, καστανιά, ευκάλυπτος, γλυκάνισος φλαμουριά και άλλα, τα μελίσσια ανάλογα με το δυναμικό
τους,πρέπει να χωριστούν σε κοπάδια ισοδύναμων μελισσιών και να μεταφερθούν στην ανθοφορία.
Τα νέα μελίσσια – παραφυάδες θα πρέπει να βοηθηθούν με πρόσθεση κηρηθρών και κατάλληλους χειρισμούς και να ακολουθήσουν ξεχωριστή πορεία σε ανθοφορίες γυρεοδοτικές,
ώστε να συνεχιστεί η ανάπτυξή τους σε παραγωγικά, με στόχο την συλλογή μελιού κατά το φθινόπωρο.
Στη συνέχεια τα μελίσσια επιθεωρούνται κάθε δεκαπενθήμερο επικουρικά και γιά όποια δυσλειτουργία, σιγουρεύοντας
ότι η εισροή μελιού βαίνει καλώς, διά ζώσης είτε από μακρυά, τοποθετώντας ένα μελίσσι σε μελισσοκομική ζυγαριά,
η οποία στέλνει με sms καθημερινά, δεδομένα βάρους, υγρασίας και θερμοκρασίας. Εάν γιά διάφορους λόγους
δεν εισρέει μέλι στην συγκεκριμένη περιοχή, θα πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις μεταφοράς σε άλλες ανθοφορίες το συντομότερο,
ώστε να μην χαθεί η περίοδος μελιτοσυλλογής, δηλαδή το εισόδημα της χρονιάς.
ι) Αμέσως μετά ακολουθούν οι τρυγητοί, από τα μέσα Ιουνίου ως τα τέλη Ιουλίου (μπορεί και 2 φορές στην ίδια ανθοφορία-μελιτοφορία),
όπου συλλέγεται το περισσότερο μέλι της χρονιάς.
Το μέλι πρέπει να βγει από τις κηρήθρες με φυγοκέντρηση (ξεμέλισμα) και να παραμείνει σε ανοξείδωτα βαρέλια τουλάχιστον 2 εβδομάδες ώστε να διαυγάσει. Στη συνέχεια μπορεί να μπει σε βάζα και να προσφερθεί γιά κατανάλωση. Τις πρώτες ημέρες, το φρεσκοτρυγημένο μέλι έχει συνήθως κάποιες πολύ οξυμένες νότες γεύσης, με διάφορα μπουκέτα αρωμάτων πολύ εντυπωσιακά. Σε λιγότερο από ένα μήνα μετά, αυτά χάνονται, δαμάζει το μέλι ωριμάζοντας και αποκτά πιό βαθειά και μεστή γεύση και επίγευση.
Οι ξεμελισμένες κηρήθρες επιστρέφονται στα μελίσσια. Όμως, αρκετές που θα περισσέψουν, μιάς και τα μελίσσια αρχίζουν να μικραίνουν,
θα πρέπει με κατάλληλους χειρισμούς να προστατευτούν από τον κηρόσκωρο (μία νυχτοπεταλούδα εχθρού των κηρηθρών), που σύντομα τις καταστρέφει ολοσχερώς,
ειδικά αν οι θερμοκρασίες είναι μεγάλες.
Τα μελίσσια που τρυγήθηκαν, μεταφέρονται σε γυρεοδοτική ανθοφορία, όπου τους εφαρμόζεται η δεύτερη κρίσιμη ετήσια θεραπεία,
ώστε κάποια πιό επιβαρυμένα από ιούς και ακάρεα να αποφύγουν την κατάρευση, εξασφαλίζοντας δε και στα υπόλοιπα την ομαλή και υγιή συνέχησή τους.
Τα μελίσσια αυτά, μετά από 2 μήνες ‘’ξεκούραση’’ στη γυρεοδοτική ανθοφορία, όπου θα ανανεώσουν τους πληθυσμούς τους ( η μέλισσα ζει 40-45 ημέρες)
και θα ανασυνταχθούν, περί τα μέσα Σεπτέμβρη οδηγούνται στο πεύκο γιά μελιτοσυλλογή. Στα μέσα του Οκτώβρη και εφ’ όσον τρυγηθούν, οδηγούνται σε μία από τις
τελευταίες γυρεοδοτικές ανθοφορίες της χρονιάς (ρείκι, κούμαρο, χαρουπιά, μουσμουλιά), όπου ανασυντάσονται και οργανώνονται και πάλι,
ανανεώνοντας πληθυσμούς και αποθηκεύοντας παρακαταθήκες μελιού, ώστε να αντιμετωπίσουν τον επερχόμενο χειμώνα.