Οι τρυγητοί της χρονιάς κατά μέσο όρο είναι από 3 μέχρι 6 γιά τη νομαδική μελισσοκομία.
Ξεκινούν από αρχές Μαΐου και διαρκούν μεχρι τα τέλη του Οκτώβρη.
Οι ανθοφορίες στον Ελλαδικό χώρο, διαρκούν από 1 έως 1 ½ μήνα και στην άσκηση της νομαδικής μελισσοκομίας ακολουθούνται διαδοχικά κατά την διάρκεια της χρονιάς.
Όλες οι ποικιλίες μελιού χωρίζονται σε 2 βασικές κατηγορίες:
α) Μέλια ανθέων: Σε αυτή την κατηγορία, ανήκουν σχεδόν όλα τα μέλια, είτε προέρχονται από μεγάλα δέντρα, (π.χ. καστανιά, φλαμουριά),
είτε από θαμνόδεντρα, (π.χ. ρείκη, παλιούρι), είτε από θάμνους-φρύγανα, (π.χ. θυμάρι, αγκάθι), είτε από μικρά χαμολούλουδα, (π.χ. τριφύλλι, κρινάκια).
Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι όλα προέρχονται από εκκρίσεις νέκταρος από κάποιο άνθος – λουλούδι.
β) Μέλια μελιτωμάτων: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν κυρίως τα 3 δέντρα: έλατο, πεύκο, βελανιδιά, αλλά και όποια άλλα δέντρα ή φυτά ενδέχεται
να πιάσουν μελίγκρες ή άλλα παράσιτα που εκκρίνουν μελούρα. Τα μέλια των μελιτωμάτων δεν προέρχονται από άνθος, αλλά από την μελιτοέκκριση παρασίτων
(το κάθε δέντρο έχει τα δικά του), που απομυζούν το χυμό από τον κορμό ή τα κλαδιά του δέντρου, αλλά και από τα φύλλα του (μελίγκρες),
με τον οποίο θρέφονται, γεννώντας και ταΐζοντας τα νεαρά τους, ενώ την περίσσια του χυμού την εκκρίνουν ως μελίτωμα, χωρίς όμως να
την έχουν περάσει από το πεπτικό τους σύστημα. Αυτή την σταγόνα συλλέγει η μέλισσα, που εφόσον την εμπλουτίσει προσθέτοντάς της πλήθος
θετικών ενζύμων και βακτηρίων, αφυγραίνοντάς την, την αποθηκεύει στη μορφή του γνωστού μας μελιού.
Πρόκειται γιά μέλια σκούρα και πηχτά, με πολύ χαμηλά ποσοστά υγρασίας, πολύ πλούσια σε μέταλλα και με υψηλή θρεπτικότητα, με πολύ καλές ιδιότητες.
Τα μέλια μελιτωμάτων δεν παγώνουν-κρυσταλλώνουν-ζαχαρώνουν. Αυτό ουσιαστικά έγκειται, στην χαμηλότερη περιεκτικότητά τους
σε φρουκτόζη έναντι των ανθόμελων. Αντίθετα, όλα τα μέλια ανθέων, λόγω της μεγαλύτερης περιεκτικότητάς τους σε φρουκτόζη, αργά ή γρήγορα παγώνουν.
Το πορτοκάλι, το βαμβάκι, το ρείκι κ.α. παγώνουν το πολύ σε ενάμυσι μήνα από τη συλλογή τους. Το θυμάρι θα παγώσει γύρω στον ενάμυσι χρόνο μετά τη συλλογή.
Οι θερμοκρασσίες φύλαξης του μελιού, παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτή τη φυσική του διεργασία. Στους 5 με 15 βαθμούς οC
επιταχύνεται ο σχηματισμός κρυστάλλων. Γιά όσους δεν αρέσκονται σε κρυσταλλωμένα μέλια, το μπαιν μαρί δίνει την λύση.
Οπότε τοποθετώντας το βάζο ανοιχτό σε ένα κατσαρολάκι με νερό στους 40 βαθμούς και ανάδευση, επαναφέρει το μέλι σε ρευστή κατάσταση.
Προσοχή, το μέλι αποδομείται θρεπτικώς στους 70 βαθμούς και ανεβάζει τοξικότητα πάνω από τους 50 γιά πολλές ώρες.
Η μέλισσα, άγνωστο στους πολλούς, ζει το πολύ ενάμυσι μήνα κατά την διάρκεια του έτους.
Έχει ανάγκη δηλαδή το μελίσσι, την ύπαρξη μίας σφριγιλής και ζωηρής βασίλισσας, που γεννά αδιάκοπα νέες μέλισσες.
Σε αντίθετη περίπτωση, το σμήνος δεν εξελίσσεται, ή σύντομα μικραίνει, ‘’σέρνεται’’, δηλαδή βγαίνει από την παραγωγή και πιθανότατα καταρρέει.
Εξαίρεση αποτελούν οι χειμωνιάτικοι πληθυσμοί, που γεννιούνται από τον Οκτώβρη μέχρι τέλη Νοέμβρη, που ζούνε 4 μήνες και τους συναντάμε μέχρι τα μέσα του Μάρτη.
Είναι αυτές οι μέλισσες που θα υποστηρίξουν το ξεκίνημα της νέας χρονιάς.
Ο λόγος που οι μέλισσες αυτές ζούνε 4 μήνες, οφείλεται στο ότι η βασίλισσα σταματά να γεννά τον χειμώνα, γιά μικρότερο ή μεγαλύτερο διάστημα,
αναλόγως του υψόμετρου του μελισσοκομείου και των εξωτερικών θερμοκρασιών. Άρα δεν εργάζονται, δηλαδή δεν συλλέγουν προϊόντα και δεν τα επεξεργάζονται,
δεν χτίζουν, δεν φρουρούν τόσο και καθαρίζουν πολύ λιγότερο. Αλλά το σημαντικότερο: απαλλάσονται από το να τροφοδοτούν την βασίλισσα και τις εκκολαπτώμενες μέλισσες με μέλι,
γύρη, βασιλικό πολτό, το οποίο αποτελεί και την μεγαλύτερη ζωτική φθορά της μέλισσας.
Το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής τους απλά τρώνε μέλι και επιβιώνουνε, μιάς και το μελίσσι σταματά τις δραστηριότητές του κατά τον χειμώνα.
Μεταβολίζουν σε απίστευτο βαθμό την ενέργεια, δηλαδή μετατρέπουν το ελάχιστο μέλι που καταναλώνουν σε ηλεκτροθερμική ενέργεια που μετριέται σε μιλιβόλτ, ώστε να πετύχουν το φαινόμενο που λέγεται ‘’ομοιόσταση΄’. Η ομοιόσταση είναι η ρύθμιση και διατήρηση της απαιτούμενης θερμοκρασίας επιβίωσης της μέλισσας εντός κυψέλης.
Η μέλισσα κάτω από τους 6 βαθμούς στο περιβάλλον, εάν δεν πετάει, πεθαίνει.
Εντός κυψέλης και όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι στους 8-10 βαθμούς το σμήνος σχηματίζει μελισσόσφαιρα. Η μελισσόσφαιρα
αποτελείται από στιβάδες που προσομοιάζουν στο κρεμμύδι.. Το φυσικό σχήμα του μελισσιού, είναι σαν αυγό που κρέμεται. Όσο η θερμοκρασία χαμηλώνει, οι στιβάδες-φλούδες που σχηματίζουν οι μέλισσες, έρχονται ολοένα πιό κοντά η μία με την άλλη προς το κέντρο της σφαίρας που βρίσκεται η βασίλισσα.
Οι μέλισσσες της εξωτερικής στιβάδας, που στέκονται η μία κολλητά με την άλλη, με το κεφάλι προς το κέντρο της σφαίρας, εκτίθονται σε μεγαλύτερο ψύχος, οπότε φθείρονται περισσότερο ζωτικά. Όμως σε τακτά χρονικά διαστήματα, αντικαθιστώνται από τις επόμενες που έχουν σειρά. Έτσι με στρατιωτική πειθαρχία, οι μέλισσες του σμήνους ισομοιράζουν αυτήν τη φθορά.
Που σημαίνει ότι οι μέλισσες από ένα πολυπληθές μελίσσι, θα υποστούν σημαντικά μικρότερη φθορά, από τις μέλισσες ενός ολιγοπληθούς μελισσιού κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ο κηφήνας εκκολάπτεται την 24η ημέρα και είναι περίπου μιάμιση φορά όσο η εργάτρια, η εργάτρια στις 21 και η βασίλισσα στις 16 και είναι κάτι λιγότερο από διπλάσια της εργάτριας.
Τα μελίσσια με περισσότερους κηφήνες καταφέρνουν μεγαλύτερες αποδόσεις σε μέλι. Αυτό έγκειται στο ότι εκτός του αναπαραγωγικού τους ρόλου ως γονιμοποιητές
οι κηφήνες προσφέρουν άλλη μία σημαντική εργασία στην κυψέλη. Κρατούν σταθερή την απαιτούμενη θερμοκρασία εκκόλαψης των προνυμφών (32-36 βαθμούς),
απαλλάσοντας από αυτή την υποχρέωση τις εργάτριες παραμάνες, οι οποίες γίνονται νωρίτερα συλλέκτριες, με αποτέλεσμα να φέρνουν πολύ περισσότερο μέλι στην κυψέλη.
Η βασίλισσα και η εργάτρια προέρχονται από το ίδιο αυγό. Η μόνη διαφορά είναι, ότι ταΐζονται από τις μέλισσες διαφορετικά, κατά τις 6 ημέρες πριν να σφραγιστούν στα κελιά τους περιμένοντας την εκκόλαψη. Η βασίλισσα ταΐζεται αποκλειστικά με άφθονο βασιλικό πολτό ως μικρή προνύμφη, ενώ η εργάτρια μέλισσα, ταΐζεται 3 ημέρες με βασιλικό πολτό και 3 ημέρες με μέλι και γύρη. Αποτέλεσμσ: Η εργάτρια ζει 40-45 ημέρες και έχει ημιτελείς ωοθήκες.
Η βασίλισσα ζει έως 5 χρόνια, γεννά έως 1500 αυγά ημερησίως, και είναι περίπου διπλάσια της μέλισσας.
Οι κηφήνες προέρχονται από το ίδιο αυγό και αυτοί και συγκεκριμμένα από το ωάριο της βασίλισσας, το οποίο όμως δεν γονιμοποιήθηκε.με σπερματοζωάριο.
Παρθενογέννεση δηλαδή. Κηφήνες είναι σε θέση να γεννήσουν και οι μέλισσες.